İçindekiler
İrlanda viskisi, özellikle son dönemde viskiye ilgi duyan herkesin merak konusu haline getirdiği viski çeşitleridir. Esasında alkollü içeceklerle arası iyi olan tüketicilere viski dendiği zaman çoğu kişinin aklına İskoçya gelmektedir. Fakat İskoçlar henüz viski dünyasında bu kadar ün sahibi olmadığı dönemlerde bile İrlanda üretimi viskiler en çok tüketilen ve en sevilen viski çeşitleri arasında yer almaktaydı.
İrlanda Viskisi
Bir dönem 1300’e yakın damıtım evine sahip olmasıyla viski üretiminde dünya başkenti sayılan İrlanda, yıllar içinde kalitesine yakışır bir şekilde büyüme gösteremediği için liderlik bayrağını İskoçlara devretmiştir. Ancak yine de günümüzde İrlanda viskisinin artan bir popülerlik içinde olduğunu söylemek mümkündür. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de viski severler giderek İrlanda viskilerine daha çok özen göstermeye başlamıştır.
İrlanda Viski Tarihi
İrlanda’da viski üretim tarihi göz önünde bulundurulduğunda çok eski dönemlere kadar bir yolculuk yapılabilmektedir. Özellikle 1700’lü yılların sonlarına doğru İrlanda’da kayıtlı olarak viski üreten damıtım evi sayısı 1228 sayısına ulaşmıştı. Bu sebeple o dönemlerde İrlanda dünyanın viski üretim merkezi olarak görülmekteydi. İlerleyen yıllarda bu sayı giderek düşmüştür. Örneğin 1970’li yıllara gelindiğinde İrlanda’da yalnızca 2 adet damıtım evi kalmıştır. Ancak günümüzde İrlanda’da damıtım evi sayısı yeniden bir nebze hareketlenerek 30’a ulaşmıştır.
Her ne kadar viski üretimine dair ilk yazılı kayıt İskoçya’ya ait olsa da viski üretiminin ilk olarak İrlanda’da geliştirildiğine dair çok ciddi kaynaklar bulunmaktadır. Bu kaynaklarda kesin olarak tarih belirtilmese de 1200’lü yıllara kadar uzanan bir geçmişle İrlanda viskisi de tarihteki yerini korumaktadır.
İrlanda Viskisi Nedir?
İrlanda viskisinin tanımı yapıldığında 1980 yılında yürürlüğe giren İrlanda Viski Yasası’na bakılması gerekmektedir. Buna göre bir viskiye İrlanda viskisi denilmesi için üretiminde kullanılan ham maddelerden üretim şekline kadar pek çok alanda bazı şartların sağlanmasına dikkat edilmektedir. İskoçya, Amerika ve diğer pek çok viski üreten ülkede olduğu gibi İrlanda’da viski üretiminde bu yasalara bağlı kalınması zorunlu olmaktadır. Ancak bu yasaların diğer ülkelerdeki kadar katı olmadığı İrlanda’da da bazı standartlara uyulmadan üretilen viskiler, İrlanda viskisi kategorisinde kabul edilmediği gibi bu tür viskilerin genel standartları ve kaliteyi düşürdüğü için bazı yaptırımlara uğradığı da bilinmektedir.
İrlanda Viskisi Özellikleri Nelerdir?
İrlanda viskisinin genel özellikleri, az önce de bahsetmiş olduğumuz gibi 1980 yılında hazırlanıp yürürlüğe geçirilen İrlanda Viski Yasası kapsamında belirlenmiştir. Üreticilerin bu yasanın temel olarak belirlenen ilk 3 maddesine mutlaka uygun bir şekilde hareket etmeleri önem teşkil etmektedir. Aksi halde üretilen viskinin İrlanda viskisi kategorisinde değerlendirilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla bir viskiye İrlanda Viskisi denilebilmesi için belirlenmiş şartlar şunlardan oluşmaktadır:
- Üretimi baştan sona İrlanda sınırları içinde gerçekleştirilmiş olmalıdır.
- Alkol oranının minimum %40 seviyesinde olması şarttır.
- 700 lt’den büyük olmayan meşe ağacından üretilmiş fıçılarda en az 3 yıl boyunca dinlendirilerek olgunlaştırılmış olması gerekmektedir.
Bu maddelerde damıtım konusu oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Bilindiği üzere İrlanda viskileri 3 kere damıtılmasıyla bilinir ancak İrlanda Viski Yasası’nda bu konuda üreticilere dayatılmış bir zorunluluk bulunmamaktadır. Dolayısıyla 2 kere damıtarak da İrlanda viskisi üretmek mümkün hale gelmiştir. Bu yüzden 3 kere damıtım detayı daha çok eski geleneklerden kalma bir koşul olarak öne sürüldüğünü söylemek mümkündür.
Bunun yanı sıra İrlanda viski üretiminde turbanın engellenmesi söz konusu değildir. İskoçya’da olduğu gibi daha önce kullanılmamış fıçı kullanımı zorunlu değildir. Bilindiği üzere İskoçya’da üretilen viskiler, fıçılarda bekletildikten sonra bu fıçılarda bir daha viski yıllandırımı yapılamamaktadır. Bu fıçılar doğrudan imha edilip sıfır fıçılarda yeni viskilerin bekletilmesi kuralı bulunmaktadır.
İrlanda Viski Çeşitleri Nelerdir?
irlanda viski çeşitleri, son yıllarda viski severler tarafından yoğun talep gören viskilerden oluşmaktadır. Özellikle Single malt yani tek malt viskilerin üretimde büyük bir payı bulunmaktadır. İrlanda’ya özel Pot Still adı verilen geleneksel bakır imbiklerde %100 maltlanmış arpadan damıtılmış ve tek bir damıtım evinde üretilen viskiler Single malt yani tek malt viskilerdir. Tanım olarak İskoçya malt viskileri ile aynı olduğunu söylemek mümkündür. Marka örneği vermek gerekirse Bushmills Single Malt, Connemara Peated, Teeling Single Malt…
Grain yani tahıl viski çeşitleri de İrlanda viski çeşitleri arasında yer almaktadır. Sanayi tipi imbiklerde sürekli damıtım tekniği ile damıtılan bu viskilerin içeriğinde arpaya ek olarak buğday, mısır veya yulaf gibi diğer tahıllar da barınabilmektedir. Marka olarak Greenore 8 ve Teeling Single Grain viskilerini örnek göstermek mümkündür.
En az 2 malt, tahıl veya pot still viskinin karışımı ile üretilen blended yani harman viskiler de İrlanda viskileri arasında öne çıkan viski çeşitlerindendir. Örnek olarak Jameson, Tullamore D.E.W., Bushmills, Wes Cork markalarını vermek mümkündür.
Malt viskiler gibi pot still imbiklerde damıtılan ancak maltlanmış arpanın yanı sıra içeriğinde maltlanmamış arpa da bulunduran viski çeşitleri pot still olarak adlandırılmaktadır. Örnek olarak Redbreast, Green Spot ve Yellow Spot markaları verilebilir.
İrlanda Viskisi ve İskoç Viskisi Arasındaki Farklar
İrlanda viskisinin İskoç viskisinden farkları pek çok viski severin de en çok merak ettiği konular arasında yer almaktadır. Nitekim bu iki viski çeşitlerinin arasında kökenleri yüz yıllar öncesine dayanan ciddi bir rekabet bulunmaktadır. Her iki ülkenin de birbirinden zengin markaları ve viski dünyasında çok sevilen çeşitleri bulunmaktadır.
İrlanda ve İkoç viskileri arasındaki en temel farklar, damıtım sayılarında ortaya çıkmaktadır. İskoçlar viski üretiminde 2 kere damıtım yaparken İrlanda’lılar 3 kere damıtım yapmayı tercih etmektedir. Böylelikle İrlandalılar viskilerini daha yumuşak, meyvemsi ve kolay içimli bir özelliğe kavuşturmaktadır. İki ülkenin viskileri arasında göze hitap eden bir fark da içkilerin yazılış biçimidir. İskoçlar “Whisky” şeklinde yazarken İrlandalılar ise “Whiskey” olarak yazmaktadır. Bu yüzden Kanada ve Japonya gibi ülkeler İskoçya’ya uyarken, Amerikalılar da İrlandalılara uyup ürettikleri viskileri bu şekilde yazmıştır.
İrlanda Viskilerinin Karakteristik Özellikleri
İrlanda viskilerinin karakteristik özelliklerine bakıldığında, bu viskilerin büyük bir çoğunluğunun yumuşak içimli ve meyvemsi harmanlara sahip olmasıyla öne çıktıkları görülmektedir. Öte yandan İrlanda viskilerinde dolgun ve yoğun aromalara sahip Single Malt yani tek malt viskiler de bulunmaktadır. İsli viskilerde ise İrlanda’da şimdilik tek örnek mevcuttur.
İrlanda viskilerinin markalarına ve karakter özelliklerine göre bir gruplama yapıldığında yumuşak içimli ve meyvemsi aromaya sahip viskiler arasında şu markaları görmek mümkün olmaktadır: Jameson Original, Bushmills, Tullamore D.E.W, West Cork, Teeling Single Grain
Öte yandan dolgun ve meyvemsi aromaya sahip single malt İrlanda viskileri arasında Green Spot, Teeling Single Malt, Jameson Caskmates Stout Edition markalarını görmek mümkündür.
Viski tüketiminde yüksek alkollü, sert, baharatlı ve güçlü tatları yakalamak isteyenler için üretilen İrlanda viskilerinde bu grupta yer alan markalar şunlardan oluşmaktadır: Redbreast 12, Bushmills 10, Bushmills Black Bush, Tullamore D.E.W Phoenix, Teeling Small Batch. Son olarak isli İrlanda viskisi olarak bilinen tek marka Connemara Peated ve Connemara Turf Mor çeşitleridir.